Ngành logistics đóng vai trò cực kỳ quan trọng và là nền tảng cho hoạt động giao thương và thương mại hàng hóa. Hiện nay, ngành này đang chứng kiến một quá trình chuyển đổi số nhằm đáp ứng nhu cầu hội nhập sâu rộng với nền kinh tế toàn cầu và thích ứng với cuộc cách mạng số.
Trong quá trình chuyển đổi số trong ngành logistics, việc áp dụng công nghệ số là một yếu tố quan trọng. Các dịch vụ logistics, đặc biệt là hoạt động khai thác cảng, đang dần chuyển sang mô hình kinh doanh số. Công nghệ đóng vai trò quan trọng trong việc tăng cường hiệu suất, độ chính xác và linh hoạt của các hoạt động logistics.
Quá trình chuyển đổi số trong ngành logistics có một số khía cạnh quan trọng như sau:
- Quản lý chuỗi cung ứng thông minh: Công nghệ số, như Internet of Things (IoT), blockchain và trí tuệ nhân tạo (AI), đang được áp dụng để kết nối và tích hợp dữ liệu từ các bên liên quan trong chuỗi cung ứng, bao gồm nhà sản xuất, nhà vận chuyển, kho bãi và khách hàng. Điều này giúp cải thiện khả năng dự báo, quản lý hàng tồn kho và đảm bảo tính đồng nhất trong toàn bộ quy trình vận chuyển và lưu trữ.
- Tăng cường khai thác cảng thông minh: Công nghệ số được áp dụng để nâng cao khả năng quản lý và vận hành cảng. Các hệ thống quản lý thông minh cho phép theo dõi và kiểm soát thời gian thực của hàng hóa trong quá trình xếp dỡ và giao nhận. Việc này giúp tăng cường hiệu quả và đảm bảo tính linh hoạt trong hoạt động cảng.
Qua việc áp dụng công nghệ số, ngành logistics đang tiến tới một hình thức kinh doanh hiện đại hơn, với sự tối ưu hóa quy trình và tăng cường khả năng đáp ứng nhu cầu của khách hàng. Chuyển đổi số trong ngành logistics là một xu hướng không thể phủ nhận và có vai trò quan trọng trong việc thích ứng với cuộc cách mạng số hiện nay.
Quá trình chuyển đổi số sẽ phải gặp nhiều rào cản
Dịch vụ Logistics Việt Nam được xếp hạng thứ 11 trong nhóm 350 thị trường mới nổi toàn cầu, tỷ lệ tăng trưởng dự báo cho giai đoạn 2022 – 2027 sẽ đạt mức 5,5%. Tuy nhiên, theo đánh giá chung của các chuyên gia, vẫn còn những hạn chế nhất định. Trong quý 1/2023 các doanh nghiệp trong ngành đã giảm đáng kể về thu nhập và doanh số. Cụ thể, doanh số của các doanh nghiệp dịch vụ logistic giảm bình quân 15%, và tới nay vẫn chưa thấy được dấu hiệu hồi phục.
Hiện nay, các doanh nghiệp của Việt Nam đang cung cấp từ 2 đến 17 dịch vụ logistics khác nhau, trong đó chủ yếu là dịch vụ giao nhận, vận tải, kho hàng, chuyển phát nhanh và khai báo hải quan. Khoảng 40% doanh nghiệp dịch vụ logistics đang ứng dụng các loại hình công nghệ khác nhau tùy theo quy mô và tính chất dịch vụ.
Riêng với các doanh nghiệp khai thác cảng, chỉ 5% doanh nghiệp đầu tư công nghệ chuyển đổi số vào quy trình vận hành. Chính vì vậy sự khó khăn trong việc tìm kiếm container rỗng, dịch vụ vận tải; tình trạng kẹt xe tại Cảng vẫn còn tiếp diễn,… khiến cho chủ hàng tốn nhiều thời gian và chi phí khi thực hiện giao dịch.
Ông Lê Quang Trung phát biểu về những rào cản khi triển khai Chuyển đổi số ngành Logistics
Theo ông Lê Quang Trung – Phó Chủ tịch VLA, Phó Tổng giám đốc VIMC, đã chỉ ra những rào cản khi triển khai chuyển đổi số ngành Logistics:
- Thứ nhất, là sự khác nhau trong quy trình của các chủ thể trong giao dịch. Thậm chí ngay trong các đơn vị khai thác Cảng, trong quá trình giao nhận vẫn đang có sự xung đột do sự khác nhau giữa các đơn vị và khác nhau giữa các vùng.
- Thứ hai, là việc lựa chọn công nghệ, kỹ thuật phù hợp với từng ngành hàng mất nhiều thời gian nghiên cứu và tìm hiểu kỹ lưỡng.
- Thứ ba, là sự thích ứng của các chủ thể khi chuyển đổi mô hình vận hành từ trực tiếp sang trực tuyến. Chẳng hạn như các chủ hàng là bà con nông dân đã quen với cách vận hành cũ, quá trình triển khai và ứng dụng công nghệ mới sẽ rất khó khăn.
- Thứ tư, là vấn đề tài chính. Chi phí bỏ ra cho quá trình triển khai chuyển đổi số là rất lớn, bởi cần có sự đầu tư chuyển đổi một cách toàn diện, đồng bộ các trang thiết bị, phần mềm hiện tại của doanh nghiệp.
- Thứ 5, hành lang chính sách cho chuyển đổi số vẫn chưa đồng bộ, hệ thống dữ liệu chưa thống nhất, hạ tầng chưa hoàn thiện.
Xu hướng tất yếu và những nỗ lực đẩy nhanh quá trình chuyển đổi số các dịch vụ Logistics
Hiệp hội Doanh nghiệp Dịch vụ Logistics Việt Nam đã nhận thức được sự cần thiết và xu hướng không thể tránh được của quá trình chuyển đổi số trong ngành logistics. Cùng với những khó khăn hiện tại và yêu cầu hội nhập quốc tế, việc chuyển đổi số trở thành một chất xúc tác quan trọng để cải thiện ngành logistics. Với sự liên quan mật thiết đến quá trình xuất nhập khẩu và tác động trực tiếp đến kinh tế quốc gia, số hóa và tự động hóa các hoạt động logistics đang được kỳ vọng và chú trọng.
Hiệp hội đã triển khai một số dự án chuyển đổi số như thử nghiệm mô hình mẫu, nhân rộng mô hình ứng dụng và chuyển giao giải pháp eDO (Lệnh giao hàng điện tử) và eBL (Vận đơn điện tử) cho hàng chung chủ (LCL) trong vận chuyển biển và hàng không. Đồng thời, các doanh nghiệp đang nỗ lực xây dựng nền tảng số và chia sẻ dữ liệu để kết nối các đơn vị trong chuỗi cung ứng logistics như cảng, hãng vận tải, đại lý, công ty giao nhận và kho hàng.
Ngoài ra, Hiệp hội cũng đang tiến hành nghiên cứu, phát triển và áp dụng các công nghệ như RPA (Robotics Process Automation), AI (Artificial Intelligence) và Robotics để hỗ trợ công việc tại các cảng và kho hàng. Những công nghệ này có thể giúp tăng cường hiệu quả và độ chính xác trong quản lý, vận hành và xử lý dữ liệu trong ngành logistics. Nhờ những nỗ lực này và sự phối hợp, hỗ trợ, liên kết giữa các đơn vị liên quan, hy vọng rằng quá trình chuyển đổi số trong ngành logistics sẽ được đẩy nhanh, từ đó mang lại những cải tiến đáng kể về hiệu suất, độ tin cậy và sự phục vụ cho ngành công nghiệp xuất nhập khẩu và kinh tế đất nước.
